Διαταραχές της Όσφρησης (ανοσμία-υποσμία)

Ανοσμία-Υποσμία

H ανοσμία ορίζεται ως η απουσία της ικανότητας όσφρησης (ανοσμία) ενώ η μειωμένη ικανότητα όσφρησης ονομάζεται υποσμία. Οι διαταραχές τις όσφρησης και της γεύσης μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα της ζωής ενός ατόμου.Οι διαταραχές της όσφρησης και της γεύσης παρουσιάζονται στο1% του γενικού πληθυσμού σε ηλικίες κάτω των 65 ετών, ενώ σε άτομα άνω των 65 ετών το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατακόρυφα στο 50% περίπου, διότι κάποια απώλεια της όσφρησης συμβαίνει με τη γήρανση.

Η υποσμία-ανοσμία οφείλεται συνήθως σε διάφορα αίτια που σχετίζονται με τη μύτη και τους παραρρίνιους κόλπους και για το λόγο αυτό η διερεύνησή της είναι έργο του ωτορινολαρυγγολόγου. 

Αίτια
1. Σοβαρή λοίμωξη στη μύτη και τους παραρρίνιους κόλπους (παραρρινοκολπίτιδες)

2. Κάπνισμα
3. Χτύπημα στο κεφάλι
4. Ηλικία (με την πάροδο του χρόνου η όσφρηση μειώνεται)
5. Όγκους εγκεφάλου πχ μηνιγγίωμα στη βάση του κρανίου
6. Άλλα αίτια πχ έλλειψη βιταμινών, σακχαρώδης διαβήτης
Την πλέον συχνή αιτία ανοσμίας αποτελεί η ρινική απόφραξη οφειλόμενη σε ρινίτιδα (φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου). Αν δεν εισέρχεται αέρας στα οσφρητικά νεύρα, τότε η αίσθηση της όσφρησης δε θα ευοδωθεί. Η αλλεργική ρινίτιδα και οι ρινικοί πολύποδες (νεοπλασίες του ρινικού βλεννογόνου) προκαλούνται από ερεθιστικούς παράγοντες, όπως αλλεργιογόνα, λοιμώξεις, καπνός από τσιγάρο, καθώς και άλλους αέριους ρυπαντές. Όγκοι, όπως οι ρινικοί πολύποδες, μπορούν επίσης να φράξουν τις ρινικές οδούς και τα οσφρητικά νεύρα και συνεπώς να επιφέρουν ανοσμία. Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή ,σπανιότερα, ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις, μπορούν να καταστρέψουν τα οσφρητικά νεύρα.

Διερεύνηση

Η διάγνωση τίθεται από τον ΩΡΛ με διάφορες πληροφορίες που θα συλλέξει από το Ιστορικό (έναρξη μετά από λοίμωξη της άνω αναπνευστικής οδού; τραυματισμός κρανίου; φάρμακα; γνωστή αλλεργία; Σημεία, που συνηγορούν για αιτία εντοπισμένη στις ρινικές κοιλότητες ή στους παραρινικούς κόλπους, είναι οι διακυμάνσεις της οσφρητικής λειτουργίας, τα συμπτώματα, που εκδηλώνονται σταδιακά και ανοσμία, που προηγείται της υποσμίας), επισκόπηση μύτης (καλύτερα να γίνεται μετά από αποσυμφόρηση), νευρολογική αντικειμενική εξέταση σε υποψία ενδοεγκεφαλικού όγκου και, εάν η υποψία επιμένει, να γίνεται CT, MRI.

Θεραπεία

Η διακοπή του καπνίσματος είναι το πρώτο βήμα! Πολλοί καπνιστές που σταματούν το κάπνισμα, ανακαλύπτουν νέες γεύσεις τόσο ενθουσιωδώς που αμέσως παίρνουν βάρος. Η μείωση της έκθεσης σε άλλους ερεθιστικούς παράγοντες του ρινικού βλεννογόνου και η θεραπευτική αντιμετώπιση αλλεργιών του αναπνευστικού ή χρόνιων λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού, θα αποδειχτούν ευεργετικές. 

 Τα κορτικοστεροειδή και τα αντιισταμινικά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σε αυτές τις περιπτώσεις. Χειρουργική αφαίρεση αιτιών που προκαλούν συμφόρηση, όπως οι πολύποδες ρινός.

Ίλιγγος/Ζάλη της ημικρανίας

Ίλιγγος/Ζάλη της Ημικρανίας
(Migraine associated vertigo) 

 Η ημικρανία είναι ένα από τα χρόνια νοσήματα που προκαλούν σημαντική νοσηρότητα . Είναι σχεδόν τόσο συχνή, όσο και η υπέρταση. Η  ημικρανία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια μονόπλευρης κεφαλαλγίας, σοβαρά εξελισσόμενη ένταση του πόνου, σφύζον ή διαξιφιστικό, τα οποία συχνά συνοδεύονται από ναυτία, ευαισθησία στο φως, από οπτικά συμπτώματα, ζάλη, ή ίλιγγος. Σε μερικούς ασθενείς η ζάλη μπορεί να είναι το μόνο σύμπτωμα. Παρά τις καλύτερες διαγνωστικές ικανότητες και μέσα για να βελτιωθεί η συναίσθηση του κόσμου και η εκπαίδευση του, υπολογίζεται ότι περίπου 50% από τους πάσχοντες από ημικρανία είναι αδιάγνωστοι ή λάθος διαγνωσμένοι μέχρι σήμερα.

Οι μελέτες του γενικού πληθυσμού, καθώς και αυτές που έχουν διενεργηθεί σε ιατρεία που ειδικεύονται στη ζάλη, αναφέρουν μια συσχέτιση μεταξύ ημικρανίας και ιλίγγου που υπερβαίνει την τυχαία σύμπτωσή του. Οι γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία πλήττονται περισσότερο, δηλ. σε ποσοστό 25% σε γυναίκες 35ετών. Περίπου 35% των πασχόντων από ημικρανία έχουν αιθουσαία συμπτώματα κάποια στιγμή.

 Η κλινική εμφάνιση  των αιθουσαίων συμπτωμάτων που συχνά σχετίζονται με την ημικρανία ποικίλει και περιλαμβάνει:
- η ζάλη
- κινήτωση (δυσανεξία στην κίνηση σε σχέση με το κεφάλι, τα μάτια και/ ή το σώμα)
- αυτόματα επεισόδια ιλίγγου (συχνά συνοδευόμενα με ναυτία και έμετο)
- μείωση της οπτικής εστίασης με φωτοευαισθησία
- ευαισθησία στον ήχο και εμβοές
- απώλεια της ισορροπίας και αταξία
- αυχεναλγία με συνοδό μυϊκό σπασμό στους ανώτερους  τραχηλικούς σπονδυλικούς μύες
- σύγχυση  με μεταβαλλόμενο επίπεδο συνείδησης
- αποπροσανατολισμός στο χώρο και ανησυχία/ πανικός.

Εκτίμηση και έλεγχος 

Η ημικρανία και οι παραλλαγές της πρέπει να αντιμετωπίζονται με συνδυασμό ιατρικής και τεχνικών αποκατάστασης, ώστε το αποτέλεσμα για τους ασθενείς να είναι πλήρης και μεγαλύτερης διάρκειας. Οι ασθενείς με υποτροπιάζουσα ζάλη, σχετιζόμενη με ημικρανία εξετάζονται σε συνεργασία του ωτορινολαρυγγολόγου και του νευρολόγου.
Μετά από ένα αρχικό, λεπτομερές ιστορικό που συμπεριλαμβάνει τα συμπτώματα και τη διακοπή των καθημερινών δραστηριοτήτων, εκτελείται μια σειρά εξετάσεων, ώστε να ορισθεί ένα πλάνο φροντίδας και ιδανικής θεραπείας. Υπαρχει μεγάλος αριθμός μεθόδων που είναι διαθέσιμα για τον έλεγχο αυτών των ασθενών.

Θεραπεία

Η μεθοδολογία πιστεύεται ότι έχει τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών σε συνδυασμό με φάρμακα, αιθουσαία αποκατάσταση και τροποποιήσεις του τρόπου ζωής.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής.  
Ένα βήμα που μπορεί να βοηθήσει είνείναιαι η αποφυγή των τροφικών ερεθισμάτων. Τα τρόφιμα που ενοχοποιούνται είναι η σοκολάτα, τα φυστίκια, και το κόκκινο κρασί. Η διακοπή του καπνίσματος, μείωση των επιπέδων στρες, και η τακτική άσκηση μπορεί επίσης να βοηθήσει να μειώσει την εμφάνιση των ημικρανιών και των συναφών προβλημάτων.

Φάρμακα.
Δεν υπάρχουν φάρμακα για την ημικρανία. Υπάρχει μια ποικιλία φαρμάκων  που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνα τους ή σε συνδυασμό για την ανακούφιση από τους πονοκεφάλους και των συνοδών συμπτωμάτων όρασης, ζάλης, ιλίγγου. 
Θεραπείες περιλαμβάνουν: 
Προληπτικά φάρμακα. Αυτά τα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της τοπιραμάτης, αντιεπιληπτικά φάρμακα και το αντικαταθλιπτικό αμιτριπτυλίνη, μπορεί να βοηθήσουν εμποδίζοντας την έναρξη των ημικρανιών.Τα φάρμακα που συνήθως χρησιμοποιούνται για να σταματήσουν την ημικρανία  ειναι η ασπιρίνη, η ιβουπροφένη, isometreptene mucate, και οι τριπτάνες, όπως το Imitrex  και το Relpax.
Τα παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορεί να ανακουφίσουν και να μειώσουν την έντασητων συμπτωμάτων.

Αιθουσαία αποκατάσταση
Τα πλεονεκτήματα της αιθουσαίας αποκατάστασης έχουν τεκμηριωθεί ότι μειώνουν τα συμπτώματα και αποκαθιστούν τη λειτουργία των αιθουσαίων νοσημάτων. Σε περίπτωση που υπάρχει BBPV (Καλοήθης ίλιγγος θέσεως), η εκτέλεση χειρισμών επανατοποθέτησης ωτοκονίας είναι αποτελεσματική. http://www.chrisefthymiou.gr/906lambdaiotagammagammaomicronsigmaf.html
Αστάθεια βήματος και μεταβολές βηματισμού απαντούν σε ασκήσεις και στόχους ισορροπίας και εκπαίδευσης βηματισμού. Ασκήσεις που συνδυάζουν συντονισμό χεριών- ματιών, διατήρηση ισορροπίας και σταθεροποίηση βλέμματος, είναι αποτελεσματικές και μπορούν να συνδυαστούν με γενικής κατάστασης ασκήσεις, σε βαθμό που επιτρέπει η συνολική υγεία του ασθενούς.


 Βελονισμός
O βελονισμός συμβάλλει, αποδεδειγμένα, στην αντιμετώπιση της ημικρανίας, κυρίως προληπτικά, μειώνοντας την ένταση και τη συχνότητα του προβλήματος, αλλά και άμεσα, την ώρα της κρίσης. O βελονισμός θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματικός (κατά 80%) στην ανακούφιση της κεφαλαλγίας τάσεως που προηγείται της ημικρανικής κρίσης. Η διάρκεια της θεραπείας με βελονισμό διαφέρει ανάλογα με την σοβαρότητα της πάθησης και με το άτομο. Με 5-7 φορές αντιμετωπίζονται ελαφρές ημικρανίες, ενώ απαιτούνται 15-20 συνεδρίες για σοβαρότερες περιπτώσεις http://www.ent.gr/content/25/eikseis-iatrikoy-belonismoy/

Βιβλιογραφία
1. Klaus Linde^,Gianni Allais^,Acupuncture for migraine prophylaxis. Cochrane Library.2009

2. Shepard NT, Telian SA. Practical management of the balance disordered patient. San Diego: Singular Publishing; 1997.

3. Brantberg K, Trees N, Baloh RW. Migraine-associated vertigo. Acta Otolaryngol 2005;125:276–279.